Je komt ze vast vaak tegen: publicaties in kranten, tijdschriften of op websites, waarbij vleesconsumptie in verband wordt gebracht met diverse gezondheidsproblemen. Zoals bijvoorbeeld onderstaand artikel uit het Algemeen Dagblad.
Zo heeft rood vlees inmiddels een reputatie opgebouwd als een veroorzaker van darmkanker, diabetes en Alzheimer. Maar, als er gekeken wordt naar het type onderzoek waarop zulke claims worden gebaseerd dan is te zien dat dit grotendeels epidemiologsiche onderzoeken zijn.
Epidemiologische studies, die observationeel van aard zijn, kunnen correlaties tussen variabelen (zoals vleesconsumptie en darmkanker) aantonen, maar geen oorzakelijke, causale verbanden vaststellen.
Zo is epidemiologie ook mede verantwoordelijk voor de slechte reputatie van bijvoorbeeld cholesterol en verzadigde vet. In dit artikel zal worden uiteengezet waarom dit type onderzoek veel haken en ogen kent, en hoe deze haken en ogen kunnen leiden tot verkeerde inzichten op het gebied van voeding en gezondheid.
Wat is Epidemiologie?
Epidemiologie is de tak van gezondheids- en medische wetenschappen die zich onder andere bezighoudt met onderzoek naar (de sterkte van) het verband tussen gedrag en gezondheidsproblemen in bevolking
Wanneer er een samenhang wordt gevonden tussen een bepaald gedrag en een gezondheidsprobleem, dan wil dat nog niet zeggen dat het gedrag de ongezondheid veroorzaakt. Bij een dergelijke samenhang zijn er nog een paar mogelijke verklaringen: het gezondheidsprobleem kan juist de oorzaak zijn van het gedrag (mensen met gewrichtsproblemen gaan vaak minder bewegen).
Ook kunnen het gedrag en het gezondheidsprobleem beide worden veroorzaakt door een derde factor (jongeren hebben vaker onveilige seks, en zijn vaker betrokken bij verkeersongevallen, maar onveilige seks is niet de oorzaak van verkeersongevallen en ook niet het gevolg ervan).1
De jonge leeftijd is dus de derde factor die van invloed is op seksueel gedrag en gedrag in het verkeer. De jonge leeftijd is in dit geval de zogenaamde confounding factor. De factor die verwarring brengt.
Hetzelfde is van toepassing op onderzoeken naar bijvoorbeeld de consumptie van vlees. Ook hier is sprake van talloze confounding factoren.
Epidemiologische onderzoeken zijn nuttig voor het genereren van hypothesen en het identificeren van mogelijke verbanden tussen voedingspatronen en gezondheidsuitkomsten, maar ze kunnen niet bewijzen dat een specifiek voedingscomponent een bepaald gezondheidseffect veroorzaakt.
De beperkingen van epidemiologische studies creëren een noodzaak van rigoureuzere wetenschappelijke onderzoeksmethoden, zoals gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken (RCT’s), om oorzakelijke verbanden in de voedingswetenschap vast te stellen. RCT’s kunnen door hun ontwerp sterkere bewijzen leveren en helpen om verstorende factoren, die vaak voorkomen in observationele studies, te elimineren of onder controle te houden.
Wil je meer weten over de valkuilen van epidemiologisch onderzoek en hoe dit bijvoorbeeld heeft geleid tot ongegronde angst voor cholesterol, verzadigd vet en vlees, dan zijn onderstaande boeken aanraders:
Bronnen
1Brug, Johannes, Patricia Van Assema, and Lilian Lechner. Gezondheidsvoorlichting En Gedragsverandering Een Planmatige Aanpak. Assen: Van Gorcum, 2017.
[…] is dat epidemiologie zich niet leent voor het leggen van causale verbanden. In het artikel “De Valkuil van Epidemiologie” ga ik dieper op dit probleem […]
Hoi Dennis
Na jaren van een vegetarisch/veganistische eet wijze waarvan ik 100% overtuigd was dat dit de beste en gezondste voeding voor ons was, begin ik mij nu toch steeds vaker op het hoofd te krabben en ben ik het helemaal kwijt.
Ik heb hier boeken op de plank staan van DR. Micheal Greger, DR Mc Dougall enz enz die beweren dat een veganistische eet wijze het beste voor ons mensen is en dit aan de hand van veel onderzoeken als waarheidsgetrouw laten geloven
Nu lees ik weer het totaal tegenovergestelde
Kan jij je voorstellen hoe verwarrend dit is voor een persoon die al jaren denkt dat zoveel mogelijk planten eten het beste voor ons als mens is
Hoe kan het toch dat dit zo t.o elkaar staat
Kan het niet zo zijn dat beide goed zijn omdat dit alle bewerkte voeding uitsluit?
Hoop van jou te horen
Met vriendelijke groetjes een zeer in de war zijnde vrouw met de naam Thea
Hoi Thea,
Ik begrijp je verwarring. Zelf heb ik ook The China Study van Dr. Campbell en How Not To Die van Dr. Greger in mijn boekenkast staan.
De claims over de relatie tussen plantaardige voeding en gezondheid in deze boeken zijn vrijwel uitsluitend gebaseerd op epidemiologsiche onderzoeksgegevens.
Epidemiologische studies spelen een cruciale rol in het onderzoek naar de relatie tussen voeding en gezondheid. Deze studies onderzoeken de patronen, oorzaken en effecten van gezondheidstoestanden in specifieke populaties.
Echter, het is belangrijk om de beperkingen van dit type onderzoek te begrijpen, vooral wanneer we proberen causale verbanden te leggen tussen bepaalde voedingsmiddelen (zoals vlees) en gezondheidsuitkomsten (zoals ziekte).
Epidemiologische onderzoeken kennen diverse zwaktes en valkuilen, waardoor er eigenlijk geen waardevolle causale verbanden kunnen worden gelegd de consumptie van vlees/planten en de uitwerking op de gezondheid.
Correlatie ≠ Causaliteit:
Epidemiologische studies kunnen associaties of correlaties identificeren tussen variabelen (bijv. vleesconsumptie en ziekterisico), maar ze kunnen geen direct causaal verband bewijzen.
Verstorende Variabelen:
Er kunnen confounding variabelen zijn die de resultaten beïnvloeden. Bijvoorbeeld, als personen die meer vlees eten ook de neiging hebben om minder groenten te eten, meer te roken, of minder te bewegen, kunnen deze factoren het waargenomen verband tussen vleesconsumptie en ziekte verstoren.
Meetfouten:
Voedingsonderzoek kan worden belemmerd door meetfouten. Voedselinname wordt vaak zelf gerapporteerd via voedseldagboeken of vragenlijsten, wat kan leiden tot onnauwkeurigheden.
Selectiebias:
Wie kiest om deel te nemen aan een studie kan ook de resultaten beïnvloeden. Bijvoorbeeld, als gezondere individuen meer geneigd zijn om deel te nemen aan voedingsstudies, kan dit leiden tot vertekende resultaten.
Culturele en Sociale Factoren:
Sociale en culturele factoren kunnen ook invloed hebben op eetgewoonten en gezondheidsuitkomsten, en het kan moeilijk zijn om deze factoren volledig te controleren of te begrijpen.
Het Gezonde Gebruikerseffect:
Individuen die bepaalde gezonde gedragingen volgen (zoals het volgen van voedingsaanbevelingen) kunnen ook geneigd zijn om andere gezonde gedragingen te volgen (zoals regelmatige lichaamsbeweging), wat resultaten kan vertekenen.
Overigens denk ik wel dat jouw stelling over het uitsluiten van bewerkte voeding een grote kern van waarheid bezit.
Het feite dat mensen zich gezonder voelen bij enerzijds een plantaardige eetwijze of anderzijds een carnivoor eetwijze is omdat ze over het algemeen veel bewerkte producten gaan uitsluiten van hun dagelijkse dieet. En dat is doorgaans een goede beslissing!